Im Westen Nichts Neues (2022)

Film

Helemaal zeker weten doe ik het niet, maar volgens mij stond het boek waar deze film op is gebaseerd op mijn boekenlijst voor het examen Duits op de middelbare school. Dat ik het niet meer weet, heeft er ongetwijfeld mee te maken dat ik destijds lang niet alle boeken ook daadwerkelijk heb gelezen. Maar dat is weer een heel ander verhaal… Im Westen Nichts Neues dus. De derde verfilming van de oorlogsroman van Erich Maria Remarque alweer, maar nu voor het eerst Duitstalig. De door Edward Berger geregisseerde film legde beslag op vier Oscars.

Loopgravenoorlog

Tijdens de Eerste Wereldoorlog meldt Paul Bäumer zich samen met drie vrienden vrijwillig aan voor militaire dienst. Ze worden gelegerd aan het westelijke front in Frankrijk waar zich een loopgravenoorlog heeft ontwikkeld. Het is een gruwelijke strijd, waarbij veel soldaten de dood vinden zonder dat beide partijen echt progressie boeken. Paul ontsnapt een paar keer aan de dood, verliest vrienden en maakt zelf dodelijke slachtoffers. Het enige goede nieuws is dat er een wapenstilstand in zicht is.

Qua verhaal heeft Im Westen Nichts Neues niet bijzonder veel om het lijf. We zien de gebeurtenissen tijdens de Eerste Wereldoorlog overwegend door de ogen van Paul. Af en toe wordt dit afgewisseld met scènes die het verloop van de vredesonderhandelingen laten zien. Wat vooral indrukwekkend is, zijn de beelden van het slagveld. Honderden meters modderig terrein, prikkeldraad en loopgraven. Of neem de uniformen van omgekomen soldaten; die worden verzameld en gewassen om vervolgens weer te worden uitgedeeld aan nieuwe rekruten.

Duits perspectief

Wat het boek, en dus ook deze film, wel bijzonder maakt is het Duitse perspectief. In de meeste oorlogsfilms wordt het verhaal van winnaars verteld. Ik heb zelf nog niet zo heel lang geleden bijvoorbeeld twee boeken gelezen over de Amerikaanse Easy Company tijdens de Tweede Wereldoorlog, waarop de serie Band Of Brothers is gebaseerd. Als lezer of kijker heb je eigenlijk altijd sympathie voor de winnaars. Het fascinerende is dat dit bij Im Westen Nichts Neues óók het geval is, terwijl de hoofdrolspeler bij de verliezers/vijanden hoort. Ik had in ieder geval sympathie voor Paul en zijn kameraad Katczinsky en hoopte dat zij het er levend vanaf zouden brengen.

Sterker nog: op het moment dat Franse soldaten met vlammenwerpers een slachting aanrichtten, voelde ik zelfs walging voor diegenen die we toch vaak als ‘de goeden’ bestempelen. Misschien is de enige juiste conclusie dat een oorlog alleen maar verliezers kent. Wat dat betreft laat Im Westen Nichts Neues een ontnuchterend beeld zien. Het is geen heldenepos. Paul is een jongen van vlees en bloed. Wel dapper, maar aan het einde van de film gewoon nog steeds een van de vele soldaten die strijd leverde tijdens de Eerste Wereldoorlog.

Bizar slot

Wie het slot van dit verhaal nog niet kent, zal met verbazing kijken hoe een vechtlustige generaal – die zelf natuurlijk buiten schot blijft – op de valreep nog even een groot aantal jongemannen de dood in jaagt. Bizar. Kleine kanttekeningen zijn de lange speelduur (bijna 2,5 uur) en toch ook wel een gebrek aan diepgang hier en daar. Maar voor het overige mag duidelijk zijn dat Im Westen Nichts Neues wat mij betreft de moeite van het kijken meer dan waard is.

Gezien op: Netflix