Oppenheimer (2023)

Film

Een drie uur durende film over de man onder wiens leiding de eerste kernwapens werden ontwikkeld. Dat kon weleens taaie kost zijn. Aan de andere kant: regisseur Christopher Nolan stelt zelden teleur. En acteurs als Cillian Murphy, Emily Blunt, Matt Damon en Robert Downey Jr. zijn over het algemeen een garantie voor succes. Voor mij is Oppenheimer het bewijs dat een lange speelfilm over wetenschap en politiek absoluut niet saai hoeft te zijn.

Vader van de atoombom

De film is min of meer opgedeeld in drie delen. Eerst maken we kennis met de persoon J. Robert Oppenheimer, een geniale wetenschapper die zich toelegt op de zogeheten kwantummechanica. Daarna zien we hoe hij uitgroeit tot ‘de vader van de atoombom’. Als dit verschrikkelijke wapen eenmaal is gebruikt om de Japanse steden Hiroshima en Nagasaki te vernietigen, zet Oppenheimer zich in om een wereldwijd toezicht op kernwapens te regelen. Zijn drijfveer ligt immers meer bij de wetenschap dan bij oorlogsvoering. Met die opvatting maakt hij geen (politieke) vrienden.

Een van de tegenstanders van Oppenheimer is Lewis Strauss. Deze slimme politicus brengt de wetenschapper in een kwaad daglicht door zijn vermeende banden met het communisme te benadrukken. Deze verhaallijn is in zwart-witbeelden verweven in de film. Terwijl we in chronologische volgorde de levensloop van Oppenheimer volgen, zien we ook steeds stukjes over hoe hem na de Tweede Wereldoorlog de mond wordt gesnoerd.

Koude Oorlog

Oppenheimer is een mooi historisch document geworden. We zien wetenschappers die in al hun genialiteit grenzen proberen te verleggen. Als ze beseffen welke vernietigende kracht hun uitvinding heeft, is het eigenlijk al te laat. Voor de Amerikaanse politici in oorlogstijd is er geen twijfel over het inzetten van de nieuwste bommen. Als zij de kennis immers niet gebruiken doet de vijand dat misschien wel. Het is ook de filosofie achter de Koude Oorlog met de Sovjet-Unie. Het wordt allemaal op een begrijpelijke manier over het voetlicht gebracht.

De acteurs vormen een absoluut pluspunt. Cillian Murphy is perfect gecast – niet alleen vanwege zijn indrukwekkende acteerwerk, maar ook vanwege zijn fysieke gelijkenis met de echte Oppenheimer. Emily Blunt speelt zijn vrouw Kitty. Haar personage vond ik in eerste instantie behoorlijk irritant, maar naarmate het verhaal vordert blijkt zij een sterke vrouw te zijn. Matt Damon is altijd goed, ook in deze rol als generaal Groves die Oppenheimer aan het hoofd stelt van het atoomprogramma van de Amerikaanse regering. Robert Downey Jr. zet politicus Strauss op zo’n manier neer dat je alleen een hekel aan hem kunt hebben.

Erg interessant

Een speelduur van drie uur blijft een lange zit, maar ik heb me geen moment verveeld. Ik vond Oppenheimer erg interessant, ook omdat ik deze geschiedenis alleen op hoofdlijnen kende. Is dit dan ook een film voor iedereen? Dat denk ik niet. Er zullen best kijkers zijn die na een half uur afhaken. Verwacht geen actie of een sterk geromantiseerd verhaal. Wat je wel krijgt is een inhoudelijke film over wetenschap, moraal en macht.