When They See Us (2019)

Serie

Als dertig jaar na dato de hoofdpersonen van een geruchtmakende rechtszaak alsnog door het stof moeten, kun je met een gerust hart spreken van impact. Anno 2019 stapte een hoogleraar op en raakte een succesvol schrijfster haar uitgever kwijt vanwege hun aandeel in de vervolging van de Central Park Five in 1989. Het is het gevolg van de commotie die losbarstte na het verschijnen van de Netflix-serie When They See Us. Hierin is te zien hoe de Central Park Five ten onrechte worden veroordeeld in een verkrachtingszaak.

Nauwelijks bewijzen

De hoogleraar (Elizabeth Lederer) en de schrijfster (Linda Fairstein) waren destijds respectievelijk officier van justitie en openbaar aanklager. Mede onder hun verantwoordelijkheid kon het gebeuren dat vijf zwarte jonge jongens opdraaiden voor de verkrachting van een witte vrouw, enkel en alleen omdat ze op de bewuste avond in de buurt waren van het plaats delict in Central Park. Dat er nauwelijks bewijzen waren tegen de jongens en dat hun bekentenissen onder bizarre omstandigheden waren afgedwongen, werd volledig genegeerd. De echte dader meldde zichzelf in 2002. De Central Park Five hadden toen al gevangenisstraffen uitgezeten tussen de 6 en 12 jaar…

Reconstructie zonder antwoorden

In When They See Us beleef je als kijker in vier afleveringen de complete geschiedenis. Vanaf de avond van de misdaad tot aan de vrijlating van Korey Wise, de jongen die de langste gevangenisstraf kreeg omdat hij als enige werd berecht als een volwassene. De eerste twee afleveringen vond ik eerlijk gezegd wat lauw. Het betreft een reconstructie van de avond van de misdaad en de rechtszaak. Op zichzelf verbijsterend genoeg, maar het blijft onverklaarbaar waarom het politieapparaat bekentenissen afdwingt bij jongens waarvan het vermoeden bestaat dat ze onschuldig zijn. Het blijft ook onduidelijk hoe de jury, ondanks een gebrek aan overtuigend bewijs, oordeelt dat ze schuldig zijn.

Antwoorden op die (bij mij) prangende vragen geeft regisseur Ava DuVernay niet in deze miniserie. Wél slaagt ze erin de persoonlijke verhalen van de Central Park Five op indrukwekkende wijze neer te zetten. Vooral hun belevenissen in de gevangenis en als zij na hun vrijlating hun leven proberen op te pakken, zijn stuk voor stuk aangrijpend. Het verhaal van Korey Wise is het meest schrijnend. Het is eigenlijk een wonder dat hij het allemaal kan navertellen. Het label ‘verkrachter’ achtervolgt de jongens zowel tijdens hun gevangenschap als tijdens hun terugkeer in de maatschappij. Duidelijk is dat hun levens nooit meer hetzelfde zullen zijn.

Actueel thema

In het hier en nu kunnen we concluderen dat wat de Central Park Five overkwam, nooit meer mag gebeuren. Voordeel is dat de kwaliteit van forensisch onderzoek sinds 1989 natuurlijk enorm is verbeterd. When They See Us laat vooral zien wat er kan gebeuren als er wordt gehandeld vanuit vooroordelen. Met name in de VS is racisme bij politieoptredens anno 2019 nog steeds een actueel thema. Zie ook de commotie die naar aanleiding van de serie ontstond over de rol van Lederer, die dertig jaar later haar positie als hoogleraar moest opzeggen na protesten van studenten.

Saillant is trouwens ook dat in de serie nadrukkelijk wordt ingezoomd op het feit dat de huidige president Donald Trump destijds een vurig pleitbezorger was van de veroordeling van de Central Park Five. Achteraf natuurlijk een enorme miskleun. De hausse aan reacties maakt dat in korte tijd een enorme hype is ontstaan rondom deze serie. Dat alleen wekt natuurlijk nieuwsgierigheid, maar When They See Us maakt die verwachtingen zeker waar. Ook zonder voorkennis een uitstekende miniserie. Aanrader dus.